मृत्यू हा मानवी जीवनाचा अनंतकाल आहे; परंतु काही माणसे अशी असतात की ती त्यांच्या मृत्यूने अमर होतात. ठाई ठाई त्यांच्या कार्याच्या उमटलेल्या पाऊलखुणा त्यांच्या आठवणीला उजाळा देतात. हेच त्याला मिळालेले अमरत्व. कै. रामचंद्र बाळकृष्ण पाटील म्हणजेच ‘भाई’ यांचा मृत्यू त्यांना असेच अमरत्व देऊन गेला.
९० वर्षांपूर्वीचा तो काळ. पोथी-पुराण समाजात शिक्षणाचे प्रमाण अल्प. शेती हेच उदरनिर्वाहाचे साधन. अशा नरपड येथील एका गरीब शेतकरी कुटुंबात २९.०५.१९३१ रोजी भाईंचा जन्म झाला. आई व्यवहारदक्ष व वडील निमशिक्षित शेतकरी. अशा दांपत्यापोटी भाईंचा जन्म म्हणजे एका स्फुल्लिंगाचा जन्म. याच स्फुल्लिंगाने सामाजिक व शैक्षणिक कार्याचा वणवा पेटवून गाव, समाज व पंचक्रोशीचा उद्धार केला असे म्हणणे वावगे नाही. हा तल्लख बुद्धीचा एकपाठी विद्यार्थी वर्नाकूल फायनल नंतर माध्यमिक विद्यालयात दाखल झाला. मॅट्रिकला असताना डहाणू येथील पोंदा हायस्कूलचे त्यावेळी असलेले प्रिन्सिपल कै. कर्णिक यांनी त्यांना डहाणू येथेच शिक्षकांच्या सानिध्यात ठेवून मार्गदर्शन केले; परिणामी तेथील पांढरपेशा समाजातील सर्व विद्यार्थ्यांमध्ये भाई प्रथम क्रमांकाने उत्तीर्ण झाले. गणित विषयात त्यांचा हातखंड होता. पुढे त्यांनी या विद्यार्थ्याला मुंबईत नेऊन त्याच्या महाविद्यालयीन शिक्षणाची व्यवस्था केली. बी.ए. ला गणित हा स्पेशल विषय घेऊन ते उत्तीर्ण झाले. बी.कॉम एल.एल.बी नंतर आय.सी.डब्लु.ए. ह्या चार्टर अकाउंटन्सी परीक्षेत देखील ते उच्च अंकाने उत्तीर्ण झाले.
Read more